Интернет-алаяқтықтың алдын алу.
- Толығырақ
- Құрылды Сәрсенбі, 22 Желтоқсан 2021 10:38
- Қаралды: 465
Бүгінгі таңда көпшілігіміздің өмірімізді ұялы телефондарсыз және интернетсіз елестету қиын. Азық-түлікке тапсырыс беру, төлемдерді төлеу, киім сатып алу адамды табу және тағы басқалар үйден шықпай-ақ жасалуы мүмкін, тек ұялы телефон немесе интернетке қосылған компьютер болуы керек. Бірақ егер кейбір адамдар үшін бұл уақытты үнемдеуге және өз өмірін мүмкіндігінше жеңілдетуге тамаша мүмкіндік болса, онда басқа «іскер» азаматтар үшін алаяқтық әрекеттер үшін үлкен алаң ашылады, олар интернетті қолданушыларды алдаудың жаңа әдістерін ойлап табуда.
Соңғы жылдары интернет-алаяқтық фактілерінің саны артып келеді. Әсіресе жиі кездесетін алаяқтық: Instagram әлеуметтік желілерінде, Kolesa.kz және OLX сайттарда. Сондай-ақ, OLX-де тауарларға тапсырыс беру схемасы өте кең таралған, онда курьер арқылы жеткізу ұйымдастырылады. Шын мәнінде, OLX сайтында мұндай қызмет жоқ.
Көптеген адамдар алаяқтың бар – жоғын қалай тексеруге болады және виртуалды алаяқтың «қармағына» қалай түспеуге болады? Ең көп таралған жағдайларды қарастыратын болайық:
1. Сіз көлік ұтып алғаныңыз туралы электронды хабарлама алдыңыз ба және сізден сыйлық алу үшін ақша аудару сұралады ма?
- ЕШҚАШАН бейтаныс адамдарға олардың электрондық шоттарына ақша жібермеңіз. Есіңізде болсын, ұтысқа қатыспай жүлдені ұтып алу ықтималдығы нөлге ұмтылады, ал зиянкестердің жасырын электрондық әмиянына аударылған ақшаны қайтару ықтималдығы одан да аз.
2. Сіз интернет-дүкеннен жаңа ұялы телефон, ноутбук немесе камераны өте тартымды бағамен сатып алуды шештіңіз, бірақ дүкен алдын-ала төлем жасауды сұрайды ма?
- ЕШҚАШАН электронды әмияндар мен ұялы телефон шоттарына ақша аудармаңыз. Есіңізде болсын, интернет-дүкен сатып алу үшін төлемді осы нысанда қабылдай алмайды. Егер сізден жедел төлем терминалдарын пайдаланып тауарды төлеу немесе ақшаны электронды әмиянға аудару сұралса, алаяқтарға тап болу ықтималдығы өте жоғары.
3. Сіз өзіңіздің банк картаңыздың бұғатталғаны туралы смс-хабарлама алдыңыз ба?
- ЕШҚАШАН хабарламада көрсетілген координаттар бойынша ақша жібермеңіз, ол келген нөмірге қайта қоңырау шалмаңыз және жауап SMS жібермеңіз. Бұл жағдайда ең дұрыс шешім Сіздің картаңызды шығарған және қызмет көрсететін банкке қоңырау шалу болады. Сіз Банктің телефонын картаңыздың артқы жағында таба аласыз.
4. Электрондық хабарлама тақтасында немесе әлеуметтік желіде сіз ұзақ уақыт іздеген өнімді таптыңыз ба және ол басқа жерлерге қарағанда арзанырақ па?
- ЕШҚАШАН, контрагенттің сенімділігіне көз жеткізбей, электронды әмиянға ақша аудармаңыз. Оның рейтингін хабарландыру тақтасынан мұқият қарап, басқа клиенттердің пікірлерін оқып, интернеттен ол туралы ақпаратты іздеңіз. Неліктен зат соншалықты арзан сатылатыны туралы ойланыңыз, сатушы қандай кепілдік бере алатындығын біліңіз.
5. Сіз авиабилеттерді Интернет арқылы сатып алғыңыз келе ме?
- ЕШҚАШАН тексерілмеген және белгісіз билет сайттарының қызметтерін пайдаланбаңыз. Нарықта өзін жақсы жағынан көрсеткен әуекомпанияның немесе Агенттіктің сайты арқылы билеттерге тапсырыс беріңіз. Электрондық әмияндарға немесе Шетелдік шоттарға билеттер үшін ақша аудармаңыз. Күдік туындаған жағдайда, әуекомпания өкілдігіне хабарласыңыз.
6. Сіз ашық хаттар, музыканы, суреттерді немесе бағдарламаларды жүктеуге сілтеме бар SMS немесе MMS хабарламасын алдыңыз ба?
- ЕШҚАШАН хабарламада көрсетілген сілтеме бойынша өтпеңіз. Есіңізде болсын, сілтемені басу арқылы сіз өзіңіз білместен телефонға вирус ала аласыз немесе ақылы қызметтерге жазыла аласыз. Хабарлама сіз білетін адамнан келген болса да, оның жіберуші екеніне көз жеткізіңіз.
7. Интернетте байланысып, әлеуметтік желілерде аккаунттарыңыз бар ма?
- ЕШҚАШАН зиян үшін пайдаланылуы мүмкін жеке сипаттағы ақпаратты ашық түрде жарияламаңыз және бермеңіз. Қарым-қатынас желісін айтарлықтай иесізденген мен профиль суреті мүмкін жасырынып шақыртылады. Есіңізде болсын, бейне және аудио таратылымдар, сондай-ақ сіздің желілік хат алмасуларыңыздың логиндері зиянкестер тарапынан сақталуы мүмкін және кейіннен құқыққа қарсы мақсаттарда пайдаланылуы мүмкін.
Егер сіз желілік алаяқтардың құрбаны болсаңыз, сіз дереу 102 телефонына хабарласуыңыз керек.